Gedurende de hele dag wordt tijdens het spelen en werken, in de klas en op het plein aandacht besteed aan hoe we met elkaar en de spullen van elkaar omgaan. Hiertoe hebben we regels en afspraken. Deze regels zijn gebaseerd op 3 basisregels:
- regels voor het omgaan met elkaar
- regels voor het omgaan met materialen
- regels voor het bewegen binnen en buiten de school
- Onze gezamenlijke basis is onze missie en visie, dit is onze gemeenschappelijke taal. Zowel voor kinderen, team als ouders.
Om hier verder vorm aan te geven zijn we twee jaar geleden gestart met het programma Schoolwide PBS.
Schoolwide PBS (SWPBS, verder genoemd PBS) is een preventieve aanpak van gedrag voor het primair, het speciaal en het voortgezet onderwijs. Het heeft als doel om schoolbreed en vanuit gedeelde waarden een veilig en positief schoolklimaat te creëren dat alle leerlingen in staat stelt om optimaal te profiteren van het geboden onderwijs. Hierbij werkt de school actief samen met ouders.
PBS richt zich op het versterken van gewenst gedrag en op het voorkomen van probleemgedrag. Dit gebeurt door de waarden van de school te vertalen naar concrete gedragsverwachtingen voor alle ruimtes van de school, dit gedrag actief aan te leren en systematisch te waarderen en belonen.
Daarnaast verzamelt de school data over gedrag van leerlingen. Deze data stellen de school in staat om gedragsvraagstukken (schoolbreed, op klassenniveau en op individueel niveau) in een vroeg stadium te signaleren, te analyseren en aan te pakken. Wanneer leerlingen opvallen door zorgwekkend gedrag kan er snel gereageerd worden doordat een gedragsspecialist aanwezig is en er daarnaast nauwe contacten bestaan met externe gedragsspecialisten.
De school betrekt ook ouders op een positieve manier bij het onderwijs van hun kind. Er zijn ouderavonden om de ouders te informeren over de waarden die hun kind op school leert. Daarbij wordt ook samen nagedacht over manieren waarop ouders het positieve gedrag van hun kind thuis kunnen stimuleren. Een goede samenwerking tussen school en ouders vergroot de kans op een goede sociale en cognitieve ontwikkeling van het kind.
PBS richt zich op alle leerlingen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 80% van de leerlingen zich positief ontwikkeld. Bij deze groep wordt de nadruk alleen gelegd op het systematisch aanleren, waarderen en belonen van gewenst gedrag. Dit zijn de interventies op het groene niveau van de piramide. De leerlingen (gemiddeld 15%) met zorgwekkend gedrag hebben daarnaast meer intensieve begeleiding nodig om goed te kunnen meekomen op school en in de klas (interventies op het gele niveau). Bij de kleine groep leerlingen met forse problematiek (gemiddeld 5%) kan ook nog professionele hulp nodig zijn. Dit zijn de interventies op het rode niveau. Afhankelijk van wat een leerling met zorgwekkend gedrag nodig heeft, worden op maat interventies ingezet die hen stimuleren om zich op school sociaal te gedragen en zich gunstig te ontwikkelen. PBS dient hierbij als kapstok waaraan verschillende gedragsmatige methodes en interventies kunnen worden opgehangen.
Samengevat biedt PBS een:
veilige en positieve omgeving
schoolbrede aanpak en preventief beleid
leerling -en leerkrachtvriendelijk klimaat
aanpak met de nadruk op gewenst gedrag
samenwerking met ouders en interne en externe gedragsspecialisten
Hoe ziet Schoolwide PBS er in de school uit?
Het schoolteam start met het bepalen van haar basiswaarden: waarden die de school wil uitdragen naar de leerlingen en naar elkaar. Vervolgens worden deze waarden gezamenlijk naar concreet gedrag vertaald. Er wordt beschreven op welke manier het gewenste gedrag eruit ziet: op de gang, op het toilet, in de klas, op het schoolplein, etc. De gedragsverwachtingen worden op en rond de school benoemd en visueel gemaakt. Het gewenste gedrag wordt regelmatig geoefend met de leerlingen, zodat ze precies weten wat er van hen wordt verwacht. Door gewenst gedrag systematisch te belonen, worden de leerlingen gestimuleerd om dit gedrag vaker te laten zien. De schoolbrede registratie van gedragsincidenten geeft scholen zicht op waar, wanneer, hoe laat en met wie gedragsincidenten plaatsvinden. Deze informatie helpt scholen om gerichte beslissingen te nemen over gedrag en waar nodig tot actie over te gaan.
Leerlingen weten welk gedrag van ze wordt verwacht (prosociaal gedrag)
Vanuit gemeenschappelijke waarden (zoals respect, veiligheid, verantwoordelijkheid) heeft het schoolteam gezamenlijk bepaald welk gedrag van kinderen wordt verwacht. Voor alle plekken in en om de school zijn deze gedragsverwachtingen duidelijk benoemd en visueel gemaakt.
Gedrag oefenen
De gedragsverwachtingen worden regelmatig geoefend en herhaald, zodat leerlingen precies weten wat er van hen wordt verwacht. Zo is het makkelijker om het gewenste gedrag te laten zien. Hiervoor is in onze jaarkalender elke week een les opgenomen.
Belonen en aanmoedigen
Om gedrag structureel aan te moedigen, heeft de school een beloningssysteem ontwikkeld dat door alle medewerkers van de school wordt gebruikt. Wij geven een complimentje in de vorm van een kaartje wanneer goed gedrag wordt getoond. Alle kinderen verzamelen de complimentenkaartjes samen met de klasgenoten. De hele groep kan hiermee een beloning verdienen. De verhouding tussen positieve bekrachtiging van gewenst gedrag en het corrigeren van ongewenst gedrag is 4:1. De aandacht voor ongewenst gedrag wordt klein gehouden. Wanneer een leerling zich niet aan een gedragsverwachting houdt, volgt een consequentie. Voor zowel leerlingen als leerkrachten is duidelijk hoe die consequentie er uitziet.
Alle kinderen
PBS is een aanpak voor alle leerlingen, met specifieke interventies voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Dit kan variëren van tijdelijke hulp tot op school tot professionele jeugdzorg. De aanpak is gericht op de hele schoolomgeving.
Alle medewerkers
Alle medewerkers worden betrokken bij het formuleren van de waarden van de school en bij de uitvoering van de verschillende interventies. Zo wordt gewenst gedrag bekrachtigd door de leerkracht in de klas, maar ook door de conciërge op het schoolplein en de overblijfkrachten tijdens de Tussenschoolse Opvang.
Op en om de school
De reikwijdte van PBS betreft de school en de schoolomgeving. Dus niet alleen in de klas, maar ook in de gangen, op het schoolplein en bij activiteiten buiten de school worden kinderen aangemoedigd prosociaal gedrag te laten zien.
Interventies op school
PBS is gericht op het bevorderen van gewenst gedrag bij leerlingen, met als doel om elke leerling optimaal te laten profiteren van het geboden onderwijs. De aanpak omvat interventies voor alle kinderen en specifieke interventies voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben.
Niveau 3: interventies voor leerlingen die professionele hulp nodig hebben (1-5%)
• Gedrags Functie Analyse (GFA)
• Individueel pedagogisch handelingsplan
• Oudertraining en begeleiding
• Multidisciplinaire aanpak (gedragsspecialist intern en externe deskundigen)
Niveau 2: interventies voor risicoleerlingen (5-10%)
• Intensieve training sociale vaardigheden
• Individuele pedagogische begeleiding
• Individuele didactische begeleiding
Niveau 1: interventies voor alle leerlingen (80-90%)
• Positieve, proactieve benadering
• Onderwijzen van gewenst gedrag
• Actief toezicht houden
• Positieve beloningssystemen
• Consequente, duidelijke sancties
Preventie
Voorkomen is beter dan genezen! Om die reden neemt preventie binnen PBS een belangrijke plaats in. Vanuit gemeenschappelijk gekozen waarden zijn wij voortdurend actief met het versterken van prosociaal gedrag en het voorkomen van probleemgedrag.
Gewenst gedrag versterken Met eenvoudige interventies voor alle leerlingen wordt het prosociale gedrag versterkt. Dit gebeurt door het expliciet maken van gewenst gedrag, het actief aanleren van dit gedrag en het systematisch positief bekrachtigen hiervan.
Gedragsproblemen voorkomen Het gedrag van alle leerlingen wordt doorlopend geregistreerd en in kaart gebracht. Gedragsproblemen worden zo in een vroeg stadium gesignaleerd. Als het nodig is, kan direct (individuele) ondersteuning op maat worden geboden.
De ouder als partner
De kern van PBS, namelijk het concretiseren van waarden in gedragsveranderingen, kan niet zonder de ouders. Door als ouders en school gezamenlijk dezelfde waarden en gedragsverwachtingen uit te dragen, worden kinderen extra gestimuleerd om hierin mee te gaan. Dit draagt zowel op school als thuis bij aan een veilige, positieve opvoedingsomgeving.
Een goede samenwerking tussen school en ouders heeft een duidelijke meerwaarde. Dit geldt voor praktische zaken, zoals goede afspraken over huiswerk en extra hulp van ouders in de klas. Maar ook als het (tijdelijk) minder goed gaat met een kind is een gelijkwaardige samenwerking belangrijk. Samen met de ouders wordt gezocht naar de beste manier om de leerling te ondersteunen en er weer bovenop te helpen. Leerkracht en ouders kunnen bijvoorbeeld samen manieren bedenken om thuis bepaalde leerstof te oefenen. Een andere vorm van samenwerking is een gezamenlijke aanpak met betrekking tot storend gedrag, door bijvoorbeeld dezelfde feedback en sancties toe te passen.
De resultaten van PBS zijn positief!
Leerlingen
voelen zich veiliger
gedragen zich sociaal vaardiger
vertonen minder probleemgedrag
laten betere schoolprestaties zien
worden minder vaak de klas uitgestuurd
hebben daardoor meer effectieve leertijd
worden minder vaak slachtoffer van fysiek of verbaal geweld
voelen zich meer betrokken bij het leerproces
leren daardoor beter lezen
Schoolmedewerkers
hebben meer plezier in hun werk
zijn minder vaak ziek
werken beter samen met ouders en met jeugdzorg
sturen minder vaak een leerling uit de les
zien sneller dat er iets aan de hand is met een kind
zijn beter in staat zorg-op-maat te geven aan risicoleerlingen
De resultaten
Ieder jaar vindt er een onderzoek plaats onder ouders, leerlingen uit de groepen 6, 7 en 8 en de leerkrachten. Dit doen we via de Veiligheidsmonitor van Praktikon. Hieronder vindt u de link naar de rapporten van de laatste 2 jaar.